Vitoria-Gasteiz

Wokół nich miasto w sposób nacechowany harmonią poszerzyło swe granice o zabudowę z okresu romantyzmu, charakteryzującą się szerokimi alejami, ogrodami oraz budynkami świadczącymi o jego stołeczności i wytworności.Vitoria tętni ponadto bogatym życiem kulturalnym, czego przykład co roku stanowi jedno z najsłynniejszych tu wydarzeń – Festiwal Jazzowy. Wszelkie oczekiwania spełniają także tradycyjne potrawy regionu, które bazują na produktach rolnych, a których uzupełnieniem są wyjątkowe baskijskie wina.Obecna Vitoria została założona w 1181 r. na niewielkim wzgórzu przez króla Nawarry Sancho VI pod nazwą Nueva Victoria. Twierdza ta przeszła w 1200 roku w ręce kastylijskiego monarchy Alfonsa VIII. Wkrótce w mieście rozkwitło rzemiosło. W XV wieku Jan II Kastylijski nadał Vitorii tytuł miasta. Na przestrzeni XVIII i XIX wieku nastąpił znaczny rozwój miasta.Stolica Kraju Basków może poszczycić się średniowieczną starówką pełną uroczych zakątków, ogrodów i wysadzanych drzewami alejek, które czynią z niej zielone płuca prowincji Álava, nie zaburzając wyrazistego charakteru miasta, w którym średniowieczne ulice harmonijnie przeplatają się z renesansowymi pałacami i neoklasycznymi kościołami. Centralnym punktem metropolii jest Plaza de la Virgen Blanca, nad którą góruje pomnik poświęcony stoczonej w Vitorii bitwie. Znajduje się tu także kościół San Miguel z wizerunkiem Virgen Blanca, patronki miasta. Budowla zyskała obecny kształt na przestrzeni od XIV do XVI wieku, co można zaobserwować w połączeniu elementów gotyckich z renesansowymi. W zbudowanej na planie prostokąta konstrukcji wyróżniają się trzy nawy z późnogotyckimi sklepieniami łukowymi oraz główny ołtarz autorstwa Gregorio Fernándeza.Do kościoła San Miguel można wejść przez gotycki portyk z galerii arkadowej Los Arquillos, która łączy starówkę z dziewiętnastowieczną częścią miasta. Jesteśmy przed kościołem św. Wincentego i Pałacem Villa Suso (XVI wiek), mieszczący się na Plaża del Machete, gdzie tradycyjnie składano ślubowanie członków Ratusza.Nad najwyżej położoną częścią miasta góruje katedra Santa María, zwana także starą katedrą. Jest to wspaniała gotycka świątynia, której budowa rozpoczęła się w XIII wieku i trwała przez następne stulecie. Wraz z rozwojem miasta przeprowadzano w niej kolejne renowacje. W 1496 r. kościół stał się kolegiatą, aż w końcu w 1861 r. uzyskał rangę katedry. Wpisany na listę zabytków artystyczno-historycznych obiekt cechuje wertykalizm, konstrukcja na planie krzyża łacińskiego ze sklepieniami żebrowymi oraz ambit. Na zewnątrz na uwagę zasługują znajdujące się przy wejściach, monumentalne rzeźby z XIV wieku, spośród których wyróżnia się poświęcony Madonnie portal główny, poświęcony św. Idziemu portal lewy oraz portal prawy, przedstawiający Sąd Ostateczny i św. Jakuba Apostoła.Wokół katedry znajdują się najstarsze ulice miasta, o czym świadczą ich nazwy odnoszące się do dawnych cechów rzemieślniczych: nożowników, kowali, rymarzy... Spacerując po okolicy, łatwo natknąć się na niektóre z najważniejszych w stolicy pałaców renesansowych. Na Calle Herrería znajdziemy pałac Escoriaza-Esquibel z pięknym dziedzińcem w stylu plateresco oraz pałac Urbina Zárate, na Calle Correría, budynki El Portalón i Casa Maturana-Verástegui oraz wieżę Los Anda, a na Cuchillería, pałac Bendaña (XVI w.) oraz Casa del Cordón, pomnik historyczno-artystyczny. Ten dawny budynek handlowy z okresu późnego średniowiecza został zbudowany w XV wieku i cechuje go gotycka fasada z dwoma ostrymi łukami. Przed opuszczeniem starówki warto zobaczyć Pałac Rady Prowincji Álava z XIX wieku oraz smukłą wieżę Doña Otxanda, obecną siedzibę Muzeum Przyrodniczego. Jest to budowla obronna powstała w XV wieku na miejscu wcześniejszej fortyfikacji, a jej budowę zlecili Andrés Martínez de Iruña i Catalina de Álava.Rozwój miastaWokół starówki skupia się racjonalistyczna część Vitorii, będąca wynikiem XIX-wiecznego rozwoju miasta. To tu znajduje się Plaza de los Fueros, plac zaprojektowany w latach 80. przez poważanego artystę baskijskiego Eduardo Chillidę. Kontynuując zwiedzanie, dotrzeć można do katedry María Inmaculada, tak zwanej nowej katedry, której budowę rozpoczęto na początku XX wieku w konwencji neogotyku. Obok katedry znajduje się tzw. Parlament Basków (XIX wiek), siedziba autonomicznych sądów.Między tymi dwoma budynkami znajduje się wejście do mieszczącego się w centrum parku La Florida, jednego z najbardziej charakterystycznych w mieście. Jego budowę rozpoczęto w 1820 r., a na szczególną uwagę zasługuje tu ogromna różnorodność gatunków roślin. Inne tereny zielone stolicy to park Judizmendi, powstały na starym cmentarzu gminy żydowskiej, oraz park San Juan de Arriaga, największy w mieście. Spośród wielu okazałych rezydencji w tej romantycznej metropolii warto odwiedzić pałac Augustín, w którym mieści się Muzeum Sztuk Pięknych. Ten eklektyczny budynek pochodzi z 1912 r. i został wpisany na listę zabytków historyczno-artystycznych. Z początków XX wieku pochodzi także pałac Ajuria Enea, przykład okazałej architektury baskijskiej, który jest siedzibą prezydenta Kraju Basków.Zielone miastoZaangażowanie miasta w zrównoważony rozwój i kulturę ochrony przyrody zostało docenione na arenie międzynarodowej nagrodami, takimi jak European Green Capital 2012 i Ciudad Verde Global 2019.W rzeczywistości Vitoria-Gasteiz ma 42 metry kwadratowe terenów zielonych na osobę, z ponad 170 kilometrami ścieżek rowerowych, z ponad 115 000 drzewami na ulicach i parkach miejskich oraz trasami, które mają ponad 100 lat, takimi jak Paseo de la Senda.Kultura, gastronomia i okoliceVitoria tętni bogatym życiem kulturalnym. Jej długa tradycja muzyczna znalazła odzwierciedlenie w tutejszym Festiwalu Jazzowym. Co roku w lipcu światowej sławy muzycy przywożą ze sobą do stolicy Basków najróżniejsze style, przez cały tydzień ożywiając ulice Vitorii. Jest to doskonały pretekst do odwiedzenia stolicy prowincji Álava i odkrywania jej uroków.Zaledwie 12 km od Vitoria-Gasteiz znajduje się Parador de Argómaniz, okazały pałac renesansowy. Można w nim skosztować typowych dań prowincji, takich jak perretxikos (rodzaj grzybów), ślimaki w sosie oraz goxua (biszkopt z kremem, śmietaną i karmelem). Bób a la vitoriana, potrawka z warzyw, smażona papryka czy też potrawka z duszonej fasoli to inne specjały, które wzbogacają tę tradycyjną ofertę kulinarną. W regionie Rioja Alavesa produkowane są wina z chronioną nazwą pochodzenia Rioja.Szlak pielgrzymkowy Camino de Santiago także w tej prowincji pozostawił swój artystyczny ślad. Miejscowość Zalduondo, w której zobaczyć można muzeum etnograficzne, jest pierwszym przystankiem na szlaku św. Jakuba na terytorium prowincji Álava. Można tu także podziwiać renesansowy pałac Lazarraga i kościół parafialny. W pobliżu Eguilaz znajduje się dolmen Aizkomendi, jedno ze stanowisk megalitycznych w Kraju Basków. Trasa zwiedzania dociera do Salvatierry, średniowiecznej miejscowości z pozostałościami jej murów obronnych oraz renesansowymi posiadłościami, w której szczególnie warto odwiedzić kościoły San Juan i Santa María. Po dotarciu do miast Alegría i Vitoria-Gasteiz, trasa prowadzi w kierunku Santo Domingo de la Calzada, leżącego już na ziemiach regionu La Rioja.Dziedzictwo przyrodnicze prowincji Álava jest niezwykle bogate. Dowodem są tu tereny znajdujące się pod ochroną, wśród których na szczególną uwagę zasługują obszary chronionego krajobrazu Valderejo, w zachodniej części prowincji, oraz Izki, z jednymi z najbardziej rozległych lasów dębu pirenejskiego, a także Obszar Chronionego Krajobrazu Área de Gorbeia, położony na granicy terytorialnej między prowincjami Álava i Vizcaya i uważany za jedną z największych atrakcji przyrodniczych w Kraju Basków.