Pampeluna

Zwiedzanie stolicy Nawarry rozpoczyna się od kilku średniowiecznych dzielnic, zwanych „burgos”, które stanowiły zalążek obecnej Pampeluny. Na położonym w centrum placu Consistorial wznosi się dostojna barokowa fasada ratusza. Budynek, zbudowany w roku 1752, przypomina o połączeniu się trzech „burgos”: San Cernín, San Nicolás i Navarrería. Obok siedziby Rady Miejskiej można podziwiać gotycki kościół San Saturnino, zwany także San Cernín, zbudowany w wieku XIII. Jego dwie wieże, niegdyś zwieńczone blankami, świadczą o dawnej funkcji obronnej świątyni. Natomiast na miejscu pierwotnych krużganków wznosi się barokowa kaplica poświęcona Virgen del Camino, współpatronki miasta. Sąsiedni budynek Cámara Comptos (XIII wiek) jest najstarszą budowlą w stolicy. Od XIV do XIX wieku izba ta była siedzibą Trybunału Obrachunkowego Nawarry. Idąc ulicą Mayor, dojdziemy do kościoła San Lorenzo (XIX wiek), w którym znajduje się barokowa kaplica poświęcona św. Firminowi (San Fermín). Przy ulicy Cuesta de Santo Domingo można podziwiać kolejne budynki starego miasta Iruña. Wśród nich fasadę w stylu plateresco intrygującego budynku Muzeum Nawarry, w którym mieści się bogata kolekcja eksponatów archeologicznych i dzieł sztuki, oraz gotycki kościół Santo Domingo, z XVI wieku. Plac Castillo, otoczony drzewami i pięknymi osiemnastowiecznymi budynkami, stał się prawdziwym sercem miasta. Palacio de Navarra, pałac będący siedzibą władz Nawarry, został wzniesiony w połowie XIX wieku i zachował swą neoklasyczną fasadę (można go zwiedzać po uprzednim uzgodnieniu terminu). Wewnątrz na uwagę zasługuje barokowa Sala Tronowa, ołtarz w kaplicy oraz portret Filipa VII autorstwa Goi. Schodząc w dół jedną z okolicznych ulic, dojdziemy do dzielnicy Navarrería, w której centrum wznosi się katedra Santa María la Real. Budowa kościoła katedralnego rozpoczęła się w połowie XIII wieku, na miejscu dawnej katedry romańskiej, i zakończyła w wieku XVI. Ta wspaniała budowla składa się z trzech gotyckich naw i licznych dobudowanych elementów architektonicznych, w których przeważa styl neoklasyczny. W nawie głównej znajduje się mauzoleum króla Karola III Szlachetnego i jego żony (XV w.), wykonane z alabastru i uważane za jeden z najcenniejszych zespołów rzeźb na terenie Nawarry. Nad ołtarzem głównym góruje rzeźba Matki Boskiej Virgen Santa María la Real, przed którą składali przysięgę monarchowie Nawarry podczas uroczystości koronacyjnych. Na nie mniejszą uwagę zasługują gotyckie krużganki (XIII-XV w.) i prowadzące do nich drzwi Puerta del Amparo, kaplica Barbazana czy Puerta Preciosa. W Muzeum Diecezjalnym zgromadzono interesującą kolekcję dzieł sztuki sakralnej, wśród których wyróżniają się średniowieczne rzeźby przedstawiające Matkę Boską oraz liczne przedmioty francuskiej średniowiecznej sztuki złotniczej. Przy placu katedralnym znajdują się niektóre z domów szlacheckich, jak choćby siedziba rodu Itúrbide (XVII w.), na której zachował się herb rodzinny, oraz zbudowany wiek później pałac rodziny Goyeneche. Szeroka część miasta posiada rozległe tereny zielone: park Ciudadela, park Taconera oraz ogrody Media Luna są doskonałymi przykładami modelowego rozwoju urbanistycznego miasta. Gastronomia, święta i okolice Pampeluńska starówka to dobre miejsce, by poznać znakomite dania zróżnicowanej gastronomii Nawarry. W każdej z restauracji można spróbować typowych produktów rolnych tych ziem: szparagów, papryki „pimientos de piquillo” czy fasoli. Jagnię pieczone lub duszone „cordero en chilindrón” to jedno z najbardziej typowych dań, do którego zawsze podaje się wino posiadające Chronioną Nazwę Pochodzenia z Nawarry oraz, na deser, „pacharán” (nalewkę z tarniny o anyżowym smaku). Aby poznać odświętną Pampelunę i jej mieszkańców, najlepiej odwiedzić miasto podczas Sanfermines (6-14 lipca), gonitw byków, które zostały uznane za imprezę o międzynarodowym znaczeniu turystycznym. Jedną z głównych atrakcji tych świąt ku czci patrona miasta są tak zwane encierros, (tradycyjne ucieczki przed bykami), które odbywają się najpierw po Cuesta de Santo Domingo, dalej ulicą Mercaderes do skrzyżowania z Estafeta, która kończy się przy arenie Plaza de Toros. Jednak przed wzięciem udziału w gonitwach należy zadbać o dobrą formę i przedsięwziąć pewne środki ostrożności, na przykład wchodzić tylko przez dozwolone przejścia, przebiec tylko jeden odcinek trasy i unikać drażnienia byków. Niemniej ważne podczas świąt jest zarezerwowanie noclegu z odpowiednim wyprzedzeniem. W odległości 45 km od stolicy Nawarry, w historycznym średniowiecznym miasteczku Olite, położony jest hotel Parador Príncipe de Viana. Obiekt przylega do zespołu pałacowo-zamkowego z XV wieku, wpisanego na listę zabytków narodowych i wyróżniającego się wieżami i blankami. W pobliżu Pampeluny można także czerpać przyjemność z podziwiania urokliwych zakątków przyrody. Na zachód od miasta leży obszar chronionego krajobrazu Urbasa y Andía. Na północy wioski i doliny Pirenejów Nawarskich oferują jedne z najpiękniejszych krajobrazów w całej prowincji. W Pirenejach Atlantyckich, najbardziej wysuniętych na zachód, znajdują się cenne obszary naturalne, wśród nich obszar chronionego krajobrazu Bertiz. Jedną z najważniejszych dolin jest dolina Baztán, otoczona górami i wioskami: Berroeta, Aniz, Ziga itd. W każdej z nich znajdziemy liczne wieże średniowieczne i pałace. Dobre przykłady tego typu budowli znajdują się także w stolicy doliny, Elizondo, skąd można wyruszyć na wycieczkę do Urdax i Zugarramurdi, znanych za sprawą jaskiń, a także jako miejsca dawnych akelarres (sabatów czarownic). W Pirenejach Wschodnich głównym bohaterem jest szlak pielgrzymkowy Camino de Santiago. Szlak ten, wiodący z Francji, penetruje ziemie Nawarry, docierając do Roncesvalles, miasteczka założonego w roku 1132 jako sanktuarium i siedziba szpitala oraz pierwszy etap drogi pielgrzymów. Podążając wzdłuż łańcucha górskiego w kierunku wschodnim, napotkamy Selva de Irati, wyjątkowy obszar naturalny, skupiający jeden z największych lasów bukowych na południu Europy. Kolejnym interesującym miejscem w Pirenejach Wschodnich jest dolina Valle de Salazar oraz Ochagavía, najliczniej zamieszkała miejscowość w tej części rejonu.