Szlak pielgrzymkowy Camino de Santiago, wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO, przechodząc przez ziemie Nawarry prowadzi nas do Estelli.
To miasteczko nad rzeką Ega ma średniowieczną starówkę, w której romańskie i gotyckie budowle opowiadają nam o jego historycznej świetności.
Stolica regionu Tierra Estella ma swoje korzenie w wioskach rzymskich i baskijskich, ale to król Nawarry, Sancho Ramírez, założył obecne miasto, aby służyło ono licznym pielgrzymom podążającym do Santiago. Położenie na Szlaku św. Jakuba i fakt, że stało się ono dworem królewskim, przyczyniły się do jego gospodarczego dobrobytu przez całe średniowiecze.
Sztuka romańska
Typowe średniowieczne uliczki prowadzą nas do klejnotów architektury romańskiej. Na szczycie wysokich schodów znajduje się kościół cystersów San Pedro de la Rúa. Na jego fasadzie i krużganku można dostrzec romańskie elementy w konstrukcji i dekoracji. Okrągłe łuki, dekoracje roślinne i figuralne prowadzą do kapiteli przedstawiających sceny na krużganku, pięknym miejscu na spacer i obserwowanie wspaniałej kolekcji scen biblijnych. Okolica, w której się znajduje, wokół ulic San Nicolás i Curtidores, jest najpiękniejszą i najbardziej zabytkową w mieście.Warto zatrzymać się w Pałacu Królów Nawarry, zwanym także Pałacem Książąt Granady z Ega. Jest to piękny przykład romańskiej architektury świeckiej, wyjątkowy ze względu na swoją ograniczoną obecność. Oprócz dwóch kondygnacji wyróżnia się kapitel, który przedstawia epizod z Legendy o Roldanie, rzadko spotykany motyw w sztuce romańskiej. Pozostałe kapitele mają typowo cysterskie dekoracje roślinne. Obecnie mieści się w nim Muzeum Gustava de Maeztu.Kościół San Miguel posiada jedną z reprezentatywnych fasad romańskich. Postać Pantokratora (przedstawienie Jezusa Chrystusa w majestacie) wewnątrz mandorli i tetramorfy (postacie czterech ewangelistów) to jej najbardziej reprezentatywne elementy, charakterystyczne dla późnego stylu romańskiego. Flamandzka rzeźba gotycka świętego Michała i XVIII-wieczny ołtarz to kluczowe punkty w środku.W architekturze gotyckiej Estelli ważny jest kościół Grobu Świętego i klasztor świętego Dominika. Na fasadzie kościoła Grobu Świętego można zobaczyć ewolucję między późnym stylem romańskim a wczesnym gotykiem. Dwanaście archiwolt otoczonych dwoma rzędami apostołów i tympanon z rzeźbami przedstawiającymi życie i śmierć Chrystusa to najbardziej rzucający się w oczy element fasady. Z kolei klasztor ma jedną wydłużoną nawę.Na starówce, po obu stronach rzeki Ega, przez którą przechodzi Most Więzienny, znajdują się także pałace renesansowe, takie jak San Cristóbal (dziś Dom Kultury Fray Diego de Estella) oraz barokowe, jak Pałac Sprawiedliwości.Plaza de los Fueros to centrum miasta, gdzie odbywa się tradycyjny targ i gdzie stoi neoklasycystyczna fasada kościoła San Juan. Na placu i okolicznych ulicach odbywa się średniowieczny targ, na którym wszyscy sprzedawcy ubierają się w kostiumy z epoki i oferują swoje towary jak za dawnych czasów. Klasztor Recoletas, ruiny San Pedro de Lizarra i bazylika Nuestra Señora del Puy to kolejne przystanki. Jest to świątynia zbudowana w latach 50. XX wieku z nowoczesną fakturą i inspiracją gotycką, w której znajduje się posrebrzana gotycka rzeźba patrona miasta. Paseo de los Llanos, równoległe do rzeki, prowadzi nas do klasztoru Santa Clara, a po drodze do La Rioja do kościoła Nuestra Señora de Rocamador.
